بر آستان حضرت دوست

مطالب علمی و مذهبی
پنجشنبه, ۱۴ تیر ۱۳۹۷، ۰۹:۲۲ ق.ظ

مقام «صالحین»

«وَ إِنَّهُ فىِ الأخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِین»؛ در قرآن کریم، صالح بودن به دو صورت اسناد داده شده است: [1]

الف) گاهی به «عمل» نسبت داده می­شود، چنان­که در آیه ­ی ۱۱۰ از سوره­ ی کهف می­ فرماید: «فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً».

ب) گاهی به «ذات و شخص» نسبت داده می­شود، چنان­که در آیه­ ی ۳۲ از سوره­ ی نور می­ فرماید: «وَ أنْکِحُوا الْأیامى‏ مِنْکُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکُمْ».

و آیه­ ی مورد بحث، از قبیل صورت دوم است.

سؤال: فرق میان «صلاح در عمل» و «صلاح در ذات» چیست؟

جواب: در این رابطه فرق‌هایی وجود دارد، از جمله؛

۱. عمل صالح داشتن، أعم از آن است که هویت ذاتِ عامل به اصلاح متقوّم باشد یا خیر، زیرا در هر لحظه احتمال لغزش و خطر در کار است. اما کسی که صلاح، در ذات او رسوخ پیدا کرد هرگز در معرض خطر و لغزش قرار نمی­گیرد.[2]

۲. عمل صالح به انسان، ماده و لباسِ لیاقت می­ بخشد؛[3] همانند لباس یک فرد نظامی که به جهت استحقاق و لیاقتش، به درجه­ی بالا نایل آمده باشد. آدمی با عمل صالح، و ماده­ی صلاح خود را شایسته ی درجاتی- از قبیل درجه­ی فائزین، مطیعین، مصلین و صابرین- کرده است، در حالی که صالحین یک طائفه­ ی مستقل بوده و در قالب ماده و لباس در نمی­آیند. بنابراین همان­طور که انبیاء، صدیقین، شهدا، و ... دارای یک فضیلت مستقل و مخصوص به خود هستند، صالحین نیز دارای یک فضیلت مستقل و مخصوص به خود خواهند بود.

۳. عمل صالح تنها به اراده­ی انسان متکی است ولی صالح شدن، علاوه بر اراده­ ی انسان نیاز به توفیق و اعطاء الهی هم دارد. به همین جهت است که فرد مسلمان از خداوند چنین می­ طلبد: «وَ أدْخِلْنىِ بِرَحْمَتِکَ فىِ عِبَادِکَ الصَّلِحِین‏»«نمل/19»، و خداوند نیز این دعا را مستجاب نمود و فرمود: «وَ أدْخَلْنَاهُمْ فىِ رَحْمَتِنَا إِنَّهُم مِّنَ الصَّالِحِین‏»«انبیاء86».

۴. صالحین در دنیا و آخرت از امتیازات خاصی برخوردارند، اما جزا و پاداش عمل صالح، آخرت و در محضر خدا خواهد بود. قرآن کریم نیز در برخی از آیات خویش به این نکته اشاره کرده و می فرماید: صالحان هم در دنیا و هم آخرت، از پاداش خاصی برخوردارند. به دو نمونه اشاره می­شود:

نمونه­ ی نخست: با صالحان ازدواج کنید، چنان­که فرمود: «وَ أنکِحُواْ الْأیَامَى‏ مِنْکُم وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ»«نور/32».

نمونه­ ی دوم: اجر صالحان در دنیا و آخرت بوده و از بهره ­های دنیوی و اُخروی برخوردارند، چنان­که فرمود: «وَ ءَاتَیْنَاهُ أجْرَهُ فىِ الدُّنْیَا وَ إِنَّهُ فىِ الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِین‏»«عنکبوت/27». و نیز فرمود: «وَ آتَیْناهُ فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ إِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحینَ»«نحل/122».

بنابراین، خدای تعالی در آیه­ی مورد بحث نیز حضرت ابراهیم علیه السلام  را در دنیا برای پیامبری برگزید و در آخرت از افراد صالح نامید که این خود- جدای از اوصاف نبوت، و بنیان­گذار بودنِ کعبه و سایر اوصاف ایشان- یک فضیلت مستقل به شمار خواهد آمد.



[1]. ر.ک: طباطبایى، سید محمد حسین‏(1417هـ ق)ج‏1، ص303.

[2]. ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج۷، ص۱۲۸.

[3]. ر.ک: طباطبایى، سید محمد حسین‏(1417هـ ق)ج‏1، ص۳۰۳ و ۳۰۴.



نوشته شده توسط سعید شریف دینی
ساخت وبلاگ در بلاگ بیان، رسانه متخصصان و اهل قلم

بر آستان حضرت دوست

مطالب علمی و مذهبی

مقام «صالحین»

پنجشنبه, ۱۴ تیر ۱۳۹۷، ۰۹:۲۲ ق.ظ

«وَ إِنَّهُ فىِ الأخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِین»؛ در قرآن کریم، صالح بودن به دو صورت اسناد داده شده است: [1]

الف) گاهی به «عمل» نسبت داده می­شود، چنان­که در آیه ­ی ۱۱۰ از سوره­ ی کهف می­ فرماید: «فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً».

ب) گاهی به «ذات و شخص» نسبت داده می­شود، چنان­که در آیه­ ی ۳۲ از سوره­ ی نور می­ فرماید: «وَ أنْکِحُوا الْأیامى‏ مِنْکُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکُمْ».

و آیه­ ی مورد بحث، از قبیل صورت دوم است.

سؤال: فرق میان «صلاح در عمل» و «صلاح در ذات» چیست؟

جواب: در این رابطه فرق‌هایی وجود دارد، از جمله؛

۱. عمل صالح داشتن، أعم از آن است که هویت ذاتِ عامل به اصلاح متقوّم باشد یا خیر، زیرا در هر لحظه احتمال لغزش و خطر در کار است. اما کسی که صلاح، در ذات او رسوخ پیدا کرد هرگز در معرض خطر و لغزش قرار نمی­گیرد.[2]

۲. عمل صالح به انسان، ماده و لباسِ لیاقت می­ بخشد؛[3] همانند لباس یک فرد نظامی که به جهت استحقاق و لیاقتش، به درجه­ی بالا نایل آمده باشد. آدمی با عمل صالح، و ماده­ی صلاح خود را شایسته ی درجاتی- از قبیل درجه­ی فائزین، مطیعین، مصلین و صابرین- کرده است، در حالی که صالحین یک طائفه­ ی مستقل بوده و در قالب ماده و لباس در نمی­آیند. بنابراین همان­طور که انبیاء، صدیقین، شهدا، و ... دارای یک فضیلت مستقل و مخصوص به خود هستند، صالحین نیز دارای یک فضیلت مستقل و مخصوص به خود خواهند بود.

۳. عمل صالح تنها به اراده­ی انسان متکی است ولی صالح شدن، علاوه بر اراده­ ی انسان نیاز به توفیق و اعطاء الهی هم دارد. به همین جهت است که فرد مسلمان از خداوند چنین می­ طلبد: «وَ أدْخِلْنىِ بِرَحْمَتِکَ فىِ عِبَادِکَ الصَّلِحِین‏»«نمل/19»، و خداوند نیز این دعا را مستجاب نمود و فرمود: «وَ أدْخَلْنَاهُمْ فىِ رَحْمَتِنَا إِنَّهُم مِّنَ الصَّالِحِین‏»«انبیاء86».

۴. صالحین در دنیا و آخرت از امتیازات خاصی برخوردارند، اما جزا و پاداش عمل صالح، آخرت و در محضر خدا خواهد بود. قرآن کریم نیز در برخی از آیات خویش به این نکته اشاره کرده و می فرماید: صالحان هم در دنیا و هم آخرت، از پاداش خاصی برخوردارند. به دو نمونه اشاره می­شود:

نمونه­ ی نخست: با صالحان ازدواج کنید، چنان­که فرمود: «وَ أنکِحُواْ الْأیَامَى‏ مِنْکُم وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ»«نور/32».

نمونه­ ی دوم: اجر صالحان در دنیا و آخرت بوده و از بهره ­های دنیوی و اُخروی برخوردارند، چنان­که فرمود: «وَ ءَاتَیْنَاهُ أجْرَهُ فىِ الدُّنْیَا وَ إِنَّهُ فىِ الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِین‏»«عنکبوت/27». و نیز فرمود: «وَ آتَیْناهُ فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ إِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحینَ»«نحل/122».

بنابراین، خدای تعالی در آیه­ی مورد بحث نیز حضرت ابراهیم علیه السلام  را در دنیا برای پیامبری برگزید و در آخرت از افراد صالح نامید که این خود- جدای از اوصاف نبوت، و بنیان­گذار بودنِ کعبه و سایر اوصاف ایشان- یک فضیلت مستقل به شمار خواهد آمد.



[1]. ر.ک: طباطبایى، سید محمد حسین‏(1417هـ ق)ج‏1، ص303.

[2]. ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج۷، ص۱۲۸.

[3]. ر.ک: طباطبایى، سید محمد حسین‏(1417هـ ق)ج‏1، ص۳۰۳ و ۳۰۴.

موافقین ۱ مخالفین ۰ ۹۷/۰۴/۱۴
سعید شریف دینی

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی