«مکه»، حرم أمن الهی
«بَلَداً ءَامِناً»؛ این بخش از آیه، به دو درخواست و دعا اشاره دارد:
الف) «رَبِّ اجعَل هَذَا بَلَداً»؛ سرزمین مکه تا آن روز و قبل از این دعا، به صورت شهر نبود، لکن خدای تعالی به برکت دعای حضرت ابراهیم علیه السلام آن مکان را تبدیل به شهر نمود.[1]
ب) «آمِناً»؛ که این شهر، أمن و أمان باشد. به همین جهت چنین گفته شده: «أی؛ ذا أمن، کما یقال: بلد أهل، أی؛ ذو أهل».[2]
روایاتی که پیرامون بحث امنیت در سرزمین مکه وارد شده است، به دو دسته تقسیم میشود:
دستهی اول: روایاتی که میفرمایند: قبل از دعای حضرت ابراهیم علیه السلام سرزمین مکه أمن بود، چنانکه در روایتی آمده است: «وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صل الله علیه السلام یَوْمَ فَتْحِ مَکَّةَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى حَرَّمَ مَکَّةَ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأرْضَ فَهِیَ حَرَامٌ إِلَى أنْ تَقُومَ السَّاعَةُ لَمْ تَحِلَّ لِأحَدٍ قَبْلِی وَ لا تَحِلُّ لِأحَدٍ مِنْ بَعْدِی وَ لَمْ تَحِلَّ لِی إلا سَاعَةً مِنَ النَّهَار».[3]
دستهی دوم: روایاتی که می فرمایند: این سرزمین با دعای حضرت ابراهیم علیه السلام حرم الهی و مأمن مردم شد و پیش از آن همانند سایر بلاد بود. دلیل این سخن، کلام نبی مکرم اسلام صل الله علیه السلام است که فرمود: «إِنَّ إِبْرَاهِیمَ حَرَّمَ مَکَّةَ وَ إِنِّی حَرَّمْتُ الْمَدِینَةَ».[4]
آنگاه مرحوم طبرسی در جمع بین این دو دسته از روایات می فرماید: «و إنما تأکدت حرمته بدعائه»، یعنی با دعای حضرت ابراهیم علیه السلام حرمت مکه تاکید شده است.[5]
[1]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: طباطبایى، سید محمد حسین(1417هـ ق)ج12، ص68.
[2]. طبرسى، فضل بن حسن(1372هـ ش)ج1، ص387؛ طبرسی، فضل بن حسن(1428هـ ق)ج1، ص78.
[3]. ابن بابویه، محمد بن على(1413هـ ق)ج2، ص245 و 246؛ مجلسی، محمد تقی(1414هـ ق)ج7، ص229.
[4]. راوندى، قطب الدین سعید(1405هـ ق)ج1، ص291؛ کاشانى، ملا فتح الله(1336هـ ش)ج1، ص288؛ عروسى حویزى، عبد على بن جمعه(1415هـ ق)ج1، ص125.
[5]. طبرسى، فضل بن حسن(1372هـ ش)ج1، ص387؛ همچنین، ر.ک: قمى مشهدى، محمد بن محمد رضا(1368هـ ش)ج2، ص145؛ و نیز، ر.ک: کاشانى، ملا فتح الله (1423هـ ق) ج1، ص232.
