بر آستان حضرت دوست

مطالب علمی و مذهبی
پنجشنبه, ۲۰ ارديبهشت ۱۳۹۷، ۰۸:۰۸ ق.ظ

تبیین تقاضای حضرت ابراهیم علیه السلام در آیه ی 124 سوره ی بقره

«قَالَ وَ مِن ذُرِّیَّتىِ»؛ سؤال: آیا جمله­ ی مزبور، نوعی طلب کردن به حساب می­ آید؟

جواب: در این رابطه دو قول وجود دارد:

رأی اول: آری، این سخن، نوعی طلب کردن است؛[1] یعنی حضرت ابراهیم علیه السلام   از خدا می‌خواهد که امامت را در نسل او قرار دهد؛ و هو قول اکثر المفسرین و ظاهر الآیة.

رأی دوم: کلمه­ ی «مِن ذُرِّیَّتی» سؤال بوده[2] و از باب کسبِ علم و معرفت است؛ یعنی حضرت ابراهیم علیه السلام   می‌خواهد بداند که آیا خداوند امامت را در نسل او قرار می‌دهد.[3]

به نظر ما نیز؛ وجه دوم صحیح است، زیرا طلب نمودن با جملات و کلمات خاصی ادا می­شود، همانند آنچه در ادامه می­آید:

الف) «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّتِنَا قُرَّةَ أعْیُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً»«فرقان/74».

ب) «وَ اجْنُبْنىِ وَ بَنِیَّ أن نَّعْبُدَ الْأَصْنَامَ»«ابراهیم/35».

ج) «رَبَّنا إنِّی أسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ بِوادٍ غَیْرِ ذی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِیُقیمُوا الصَّلاةَ»«ابراهیم/27».

د) «رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاء»«ابراهیم/40».[4]

11. «امامت»، عهد الهی

«قَالَ لا یَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِین»؛ طرح شبهه: برخی می­ پندارند؛ هرچند مشرک، کافر و ستم­کار در حین إبتلا به شرک و کفر و ستم، امامت و پیشوایی به آنان نمی‌رسد، لکن این عده اگر توبه کرده، مسلمان و محسن و عادل شوند، ظلم گذشته­ شان موجب آن نخواهد شد که به مقام امامت نرسند. دلیل این گروه بر مدعای خود این است که مشتقّ در متلبّس بالفعل، حقیقت بوده و استعمال آن در «ما انقضی عنه التلبس» مَجاز است.[5] به بیان دیگر؛ شخصی که در گذشته ظالم بوده ولی اکنون توبه کرده و به ملکه­ ی عدالت و تقوا رسیده است؛ بر چنین فردی، در زمان حال، وصفِ عدالت به طور یقین صادق خواهد بود- یعنی او هم­اکنون دیگر مصداقِ آیه­ ی «لا یَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِین‏» نیست و عنوانِ «ظالم» از ایشان صحّتِ سلب دارد- هرچند پیش از این، ظالم بوده است. در حالی که شیعیان می‌گویند: امام علیه السلام   باید در گذشته، حال، آینده- و خلاصه همه­ی زمان­ها- معصوم بوده و طهارتش ذاتی و تشریعی است. بنابراین، به نظر می­ آید اعتقاد شیعیان با ظاهر آیه مطابقت ندارد، و لهذا بر اساس این بخش از آیه­ ی شریفه فردی که پیش از این ظالم و عاصی بوده اما اکنون مؤمن و متدین شده می­ تواند امام باشد.[6]



[1]. اندلسى، ابوحیان محمد بن یوسف(1420هـ ق)ج‏1، ص604؛ مغنیه، محمد جواد(1424هـ ق)ج‏1، ص196؛ حسینی شیرازی، سید محمد(1424هـ ق)ج‏1، ص176.

[2]. ابن جزى غرناطى، محمد بن احمد(1416هـ ق)ج‏1، ص97؛ بلاغى نجفى، محمد جواد(1420هـ ق)ج‏1، ص123؛ شوکانى، محمد بن على(1414هـ ق)ج‏1، ص160.

[3]. طبرسى، فضل بن حسن‏(1372هـ ش)ج1، ص380.

[4]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج6، ص468 و 469.

[5]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: همان، ص473-472.

[6]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: میبدى، رشید الدین احمد(1371هـ ش)ج1، ص347.



نوشته شده توسط سعید شریف دینی
ساخت وبلاگ در بلاگ بیان، رسانه متخصصان و اهل قلم

بر آستان حضرت دوست

مطالب علمی و مذهبی

«قَالَ وَ مِن ذُرِّیَّتىِ»؛ سؤال: آیا جمله­ ی مزبور، نوعی طلب کردن به حساب می­ آید؟

جواب: در این رابطه دو قول وجود دارد:

رأی اول: آری، این سخن، نوعی طلب کردن است؛[1] یعنی حضرت ابراهیم علیه السلام   از خدا می‌خواهد که امامت را در نسل او قرار دهد؛ و هو قول اکثر المفسرین و ظاهر الآیة.

رأی دوم: کلمه­ ی «مِن ذُرِّیَّتی» سؤال بوده[2] و از باب کسبِ علم و معرفت است؛ یعنی حضرت ابراهیم علیه السلام   می‌خواهد بداند که آیا خداوند امامت را در نسل او قرار می‌دهد.[3]

به نظر ما نیز؛ وجه دوم صحیح است، زیرا طلب نمودن با جملات و کلمات خاصی ادا می­شود، همانند آنچه در ادامه می­آید:

الف) «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّتِنَا قُرَّةَ أعْیُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً»«فرقان/74».

ب) «وَ اجْنُبْنىِ وَ بَنِیَّ أن نَّعْبُدَ الْأَصْنَامَ»«ابراهیم/35».

ج) «رَبَّنا إنِّی أسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ بِوادٍ غَیْرِ ذی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِیُقیمُوا الصَّلاةَ»«ابراهیم/27».

د) «رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاء»«ابراهیم/40».[4]

11. «امامت»، عهد الهی

«قَالَ لا یَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِین»؛ طرح شبهه: برخی می­ پندارند؛ هرچند مشرک، کافر و ستم­کار در حین إبتلا به شرک و کفر و ستم، امامت و پیشوایی به آنان نمی‌رسد، لکن این عده اگر توبه کرده، مسلمان و محسن و عادل شوند، ظلم گذشته­ شان موجب آن نخواهد شد که به مقام امامت نرسند. دلیل این گروه بر مدعای خود این است که مشتقّ در متلبّس بالفعل، حقیقت بوده و استعمال آن در «ما انقضی عنه التلبس» مَجاز است.[5] به بیان دیگر؛ شخصی که در گذشته ظالم بوده ولی اکنون توبه کرده و به ملکه­ ی عدالت و تقوا رسیده است؛ بر چنین فردی، در زمان حال، وصفِ عدالت به طور یقین صادق خواهد بود- یعنی او هم­اکنون دیگر مصداقِ آیه­ ی «لا یَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِین‏» نیست و عنوانِ «ظالم» از ایشان صحّتِ سلب دارد- هرچند پیش از این، ظالم بوده است. در حالی که شیعیان می‌گویند: امام علیه السلام   باید در گذشته، حال، آینده- و خلاصه همه­ی زمان­ها- معصوم بوده و طهارتش ذاتی و تشریعی است. بنابراین، به نظر می­ آید اعتقاد شیعیان با ظاهر آیه مطابقت ندارد، و لهذا بر اساس این بخش از آیه­ ی شریفه فردی که پیش از این ظالم و عاصی بوده اما اکنون مؤمن و متدین شده می­ تواند امام باشد.[6]



[1]. اندلسى، ابوحیان محمد بن یوسف(1420هـ ق)ج‏1، ص604؛ مغنیه، محمد جواد(1424هـ ق)ج‏1، ص196؛ حسینی شیرازی، سید محمد(1424هـ ق)ج‏1، ص176.

[2]. ابن جزى غرناطى، محمد بن احمد(1416هـ ق)ج‏1، ص97؛ بلاغى نجفى، محمد جواد(1420هـ ق)ج‏1، ص123؛ شوکانى، محمد بن على(1414هـ ق)ج‏1، ص160.

[3]. طبرسى، فضل بن حسن‏(1372هـ ش)ج1، ص380.

[4]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج6، ص468 و 469.

[5]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: همان، ص473-472.

[6]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: میبدى، رشید الدین احمد(1371هـ ش)ج1، ص347.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۷/۰۲/۲۰
سعید شریف دینی

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی