پروردگارِ خالق و مبدع در آیه ی 117 سوره ی بقره
«بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأرْضِ»؛ واژه ی «بَدِیع»- از «بِدْع»-[1] به معنای «نو پدیدآوری»[2] و «ابتکار»[3] است، یعنی کسی که بدون مثال و نقشه و مادّه ی پیشین، آفریده ای ایجاد کند.[4]
بنابراین، خدای سبحان نه تنها مالک، که «خالق» و «فاطر» است؛ او نه تنها خالق بلکه «بدیع» است. فرقِ خالق با بدیع- به معنای مبدِع- آن است که اگر کسی مواد محقق شده در خارج را جمع‌آوری کرده، به آنها صورت دهد، او خالق است، امّا فاطر و بدیع نیست. ممکن است کسی مادّه را خود بیافریند، لکن در آفرینشِ صورتِ آن مبتکر نباشد و براساس تقلید از الگویی خاص به آن صورت دهد؛ مانند شاعری که حروفِ کلمات و نیز کلمات جمله‌ها را خود می‌آفریند، امّا شعر را به سبک سروده‌های پیشینیان می‌سراید. در این حالت او تنها خالق شعر است لکن بدیع نیست؛ زیرا در سبکِ شعریِ خویش از دیگران تقلید کرده است.
و لهذا؛ خدای سبحان، هم خالق و هم بدیع و نوآور است؛ به این معنا که هم مواد خام أشیاء را آفریده، و هم صورتهایی که به آنها داده ابتکاری و نوظهور است.[5] چنانکه حضرت امام باقر علیه السلام در این رابطه می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ابْتَدَعَ الْأشْیَاءَ کُلَّهَا بِعِلْمِهِ عَلَى غَیْرِ مِثَالٍ کَانَ قَبْلَهُ فَابْتَدَعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأرَضِینَ وَ لَمْ یَکُنْ قَلَهُنَّ سَمَاوَاتٌ وَ لا أرَضُون».[1]. اب‍ن م‍ن‍ظور، محمد بن م‍ک‍رم(1414هـ ق)ج8، ص6؛ زمخشری، محمود(1407هـ ق)ج1، ص181؛ مکارم شیرازى، ناصر(1421هـ ق)ج1، ص353.
[2]. ر.ک: حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد(1363هـ ش)ج1، ص239؛ همچنین، ر.ک: شریف لاهیجى، محمد بن على(1373هـ ش)ج1، ص106؛ و نیز، ر.ک: کاشانى، ملا فتح الله(1336هـ ش)ج3، ص443.
[3]. قرشى، سید على اکبر(1371هـ ش)ج1، ص171؛ قرشی، سید علی اکبر(1377هـ ش)ج1، ص220؛ یعقوب، جعفری(1376هـ ش)ج1، ص330.
[4]. ر.ک: ال‍ف‍راه‍ی‍دی، ال‍خ‍ل‍ی‍ل بن احمد(1409هـ ق)ج2، ص54؛ همچنین، ر.ک: راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412هـ ق)ص110؛ و نیز، ر.ک: طیب، سید عبدالحسین(1378هـ ش)ج2، ص165.
[5]. جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج6، ص317.
