بر آستان حضرت دوست

مطالب علمی و مذهبی
چهارشنبه, ۲۰ دی ۱۳۹۶، ۰۱:۰۹ ب.ظ

اقسام «رحمت» و جایگاه آن در آیه ی105 سوره ی بقره

«وَ اللَّهُ یَخْتَصُّ بِرَ‌حْمَتِهِ مَن یَشَاءُ»؛ رحمت خداوند بر دو قسم است:

الف) «رحمت عام»؛ که شامل حالِ مؤمن و کافر، و خلاصه جمیعِ أشیاء و موجوداتِ هستی می­شود.[1] چنان­که در آیه­ی ۱۵۶ از سوره­ ی اعراف می­فرماید: «وَ رَ‌حْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ».

ب) «رحمت خاص»؛ که در قالب عناوینی همچون؛ نبوّت، امامت، و خلاصه هدایت خاصه­­ ی حضرت حق تجلی و ظهور می­ نماید.[2] این قسم از رحمت، برای کسانی است که به پیامبر صل الله علیه و آله حقیقتاً ایمان آورده،[3] در صراط انسانیت هدایت یافته و از نزدیکان و مقربان درگاه احدیت گردیده­اند.[4] پس مصداق «مَن یَشاء» مؤمنان­، و مصداقِ رحمت در «بِرَحمَتِه»، نبوتِ حضرت محمد صل الله علیه و آله[5] یا ولایت امیرمؤمنان علیه السلام  است،[6] چنان­که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام  می­ فرماید: «إن المراد برحمته هنا النبوة».[7]

سؤال: چرا خدای تعالی فضل و رحمت خود را بر مشیّت خویش متعلق نمود؟

جواب: مشیت و اراده­ ی الهی بر اساس علم و حکمت حضرت حق تقدیر می­شود. بنابراین، إعطای رحماتِ خاصه­ی حق تعالی- همچون؛ اعطای حکمت، معارف علمی، فضایل انسانی، رسالت، نبوت و فضایلی از این قبیل...- به حسودان و کینه توزان، بر خلاف علم و حکمتِ حکیمانه­ ی خداوند سبحان است.[8] چنان­که إعطای مناصبی که بر خلاف حکمت باشد، با سیره ­ی عقلاء نیز در تضاد است. بی­جهت نیست اگر در آیه ­ی ۲۶ از سوره­ ی بقره چنین فرمود: «وَ مَا یُضِلُّ بِهِ إلا الْفَاسِقِین»، زیرا سخنی از روی مصلحت و حکمت بوده است.



[1]. ر.ک: موسوى همدانى، سید محمد باقر(1374هـ ش)ج‏8، ص357.

[2]. قرائتی، محسن(1383هـ ش)ج۱۰، ص۴۵۱.

[3]. همان، ج‏4، ص194.

[4]. بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین(1361هـ ش)ج‏2، ص169.

[5]. حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد(1363هـ ش)ج‏1، ص222؛ شریف لاهیجى، محمد بن على(1373هـ ش)ج‏1، ص96؛ همچنین، ر.ک: بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین(1361هـ ش)ج‏2، ص24.

[6]. گنابادى، سلطان محمد(1408هـ ق)ج‏1، ص130، و ج۲، ص۳۰۷.

[7]. طبرسى، فضل بن حسن‏(1372هـ ش)ج1، ص344؛ شریف لاهیجى، محمد بن على(1373هـ ش)ج‏1، ص96؛ عروسى حویزى، عبد على بن جمعه‏(1415هـ ق)ج‏1، ص115.

[8]. ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج۶، ص۶۰.



نوشته شده توسط سعید شریف دینی
ساخت وبلاگ در بلاگ بیان، رسانه متخصصان و اهل قلم

بر آستان حضرت دوست

مطالب علمی و مذهبی

اقسام «رحمت» و جایگاه آن در آیه ی105 سوره ی بقره

چهارشنبه, ۲۰ دی ۱۳۹۶، ۰۱:۰۹ ب.ظ

«وَ اللَّهُ یَخْتَصُّ بِرَ‌حْمَتِهِ مَن یَشَاءُ»؛ رحمت خداوند بر دو قسم است:

الف) «رحمت عام»؛ که شامل حالِ مؤمن و کافر، و خلاصه جمیعِ أشیاء و موجوداتِ هستی می­شود.[1] چنان­که در آیه­ی ۱۵۶ از سوره­ ی اعراف می­فرماید: «وَ رَ‌حْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ».

ب) «رحمت خاص»؛ که در قالب عناوینی همچون؛ نبوّت، امامت، و خلاصه هدایت خاصه­­ ی حضرت حق تجلی و ظهور می­ نماید.[2] این قسم از رحمت، برای کسانی است که به پیامبر صل الله علیه و آله حقیقتاً ایمان آورده،[3] در صراط انسانیت هدایت یافته و از نزدیکان و مقربان درگاه احدیت گردیده­اند.[4] پس مصداق «مَن یَشاء» مؤمنان­، و مصداقِ رحمت در «بِرَحمَتِه»، نبوتِ حضرت محمد صل الله علیه و آله[5] یا ولایت امیرمؤمنان علیه السلام  است،[6] چنان­که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام  می­ فرماید: «إن المراد برحمته هنا النبوة».[7]

سؤال: چرا خدای تعالی فضل و رحمت خود را بر مشیّت خویش متعلق نمود؟

جواب: مشیت و اراده­ ی الهی بر اساس علم و حکمت حضرت حق تقدیر می­شود. بنابراین، إعطای رحماتِ خاصه­ی حق تعالی- همچون؛ اعطای حکمت، معارف علمی، فضایل انسانی، رسالت، نبوت و فضایلی از این قبیل...- به حسودان و کینه توزان، بر خلاف علم و حکمتِ حکیمانه­ ی خداوند سبحان است.[8] چنان­که إعطای مناصبی که بر خلاف حکمت باشد، با سیره ­ی عقلاء نیز در تضاد است. بی­جهت نیست اگر در آیه ­ی ۲۶ از سوره­ ی بقره چنین فرمود: «وَ مَا یُضِلُّ بِهِ إلا الْفَاسِقِین»، زیرا سخنی از روی مصلحت و حکمت بوده است.



[1]. ر.ک: موسوى همدانى، سید محمد باقر(1374هـ ش)ج‏8، ص357.

[2]. قرائتی، محسن(1383هـ ش)ج۱۰، ص۴۵۱.

[3]. همان، ج‏4، ص194.

[4]. بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین(1361هـ ش)ج‏2، ص169.

[5]. حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد(1363هـ ش)ج‏1، ص222؛ شریف لاهیجى، محمد بن على(1373هـ ش)ج‏1، ص96؛ همچنین، ر.ک: بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین(1361هـ ش)ج‏2، ص24.

[6]. گنابادى، سلطان محمد(1408هـ ق)ج‏1، ص130، و ج۲، ص۳۰۷.

[7]. طبرسى، فضل بن حسن‏(1372هـ ش)ج1، ص344؛ شریف لاهیجى، محمد بن على(1373هـ ش)ج‏1، ص96؛ عروسى حویزى، عبد على بن جمعه‏(1415هـ ق)ج‏1، ص115.

[8]. ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج۶، ص۶۰.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۶/۱۰/۲۰
سعید شریف دینی

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی