عدم ایمنی از عذاب با وجود عمر طولانی در آیه ی 96 سوره ی بقره
«وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ أنْ یُعَمَّرَ»؛ کلمه ی «زَحزَح»، به معنای دور کردن،[1] رد کردن و دوری نمودنِ تدریجی است[2] که واژهی «مُزَحزَح» یکی از مشتقات آن به شمار می آید. همچنین؛ جمله ی «أن یُعَمَّرَ» تأویل به مصدر می رود،[3] بر این اساس اصل آیه چنین میشود: «و ما أحدهم بمبعّده من العذاب تعمیره»،[4] یا «و ما أحدهم مزح زحه من العذاب تعمیره»،[5] و یا «و ما أحدهم بمزح زحه من العذاب تعمیره»،[6] و سایر جملاتی که به همین معنا هستند.
گویا آیه ی شریفه درصدد بیان این مطلب است که یهودیان با عمر طولانیاشان هم نمیتوانند مانع عذاب الهی شده و آن را از خود دور کنند. به بیان دیگر؛ هر کس گمان کند که با طولانی شدن عمر، عذاب از او برداشته میشود خیالش فاسد و واهی است. چنانکه به این مطلب در آیه ی 78 از سوره ی نساء نیز اشاره شده است، می فرماید: «أیْنَمَا تَکُونُوا یُدْرِ‌ککُّمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ کُنتُمْ فِی بُرُ‌وجٍ مُّشَیَّدَةٍ».
حاصل آن که؛ نه عمر طولانی و نه جایگاه بلند و محکم، هیچکدام مانع از مرگ و عذاب نخواهد شد و تنها، عمل صالح است که انسان را از عذاب الهی منع میکند.
[1]. طالقانى، سید محمود(1362هـ ش)ج1، ص233.
[2]. مصطفوى، حسن(1430هـ ق)ج4، ص316.
[3]. محی الدین، درویش(1415هـ ق)ج1، ص151؛ ابوالفتوح رازى، حسین بن على(1408هـ ق)ج2، ص62؛ داور پناه، ابوالفضل(1375هـ ش)ج2، ص397.
[4]. میبدى، رشید الدین احمد(1371هـ ش)ج1، ص287؛ همچنین، ر.ک: محلى، جلال الدین و سیوطى، جلال الدین(1416هـ ق)ص18.
[5]. اندلسى، ابوحیان محمد بن یوسف(1420هـ ق)ج1، ص505.
[6]. طب‍رس‍ی، فضل بن حسن(1428هـ ق)ج1، ص65؛ ابن جوزى، عبدالرحمن بن علی(1422هـ ق)ج1، ص90؛ طبرسى، فضل بن حسن(1372هـ ش)ج1، ص322.
