مقصود از سؤالات متعدد بنی اسرائیل

«فَذَبَحُوهَا وَ مَا کَادُوا یَفْعَلُونَ»؛ به نظر می آید؛ هدف آنان از این سؤالات مکرّر، سرپوش گذاشتن بر معرفی قاتل، آن هم به دو جهت بوده است:

جهت اول این که؛ در انتهای آیه ی مورد بحث فرمود: «وَ مَا کَادُوا یَفْعَلُون»؛ نزدیک بود بنی اسرائیل دستور خدا را اجراء نکنند. سخن مذکور، کنایه از این است که آنها با سؤالاتشان پیرامون گاو، می خواستند دستور فوق را به بنبست بکشانند تا نهایتاً مسئله ی ذبحِ گاو منتفی شود.[1] به بیان دیگر؛- طبق نقل بسیاری از مفسران- نزدیک نبود آن را انجام دهند تا این که سرانجام با پایان گرفتن پرسش‏ها و بهانه‏ گیری‏ هایشان تو گویی که مجبور به انجام آن شدند.[2]

حرف واو در جمله ی مذکور، حالیه بوده و کلمه ی «کَادُوا»، حال برای فاعلِ «فَذَبَحُوهَا» است،[3] که معنای مجموع این بخش از آیه چنین میشود: «به هر حال گاو را ذبح کردند، در حالی که انجام آن نزدیک و متوقع نبود و با آن فاصلهی فراوانی داشتند!».

جهت دوم این که؛ در آیه ی 72 از همین سوره، میفرماید: «وَ اللَّهُ مُخْرِجٌ مَّا کُنتُمْ تَکْتُمُون»؛ خداوند آنچه را شما بنی اسرائیل کتمان می نمودید- و قاتل را معرفی نمیکردید- آشکار نمود. این آیه شاهد است بر این که بنی اسرائیل در صدد کتمان و عدم معرفی قاتل بودند.[4] از اینرو تمامِ سعیِ خود را بر پوشاندن جنایتِ مزبور به کار برده،[5] سخنانِ موسی را تکذیب میکردند.[6] به همین جهت سؤالات خویش را تکرار میکردند تا پردهپوشی کرده و رد گم کنند.

[1]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج۵، ص۱۹۸.

[2]. همان؛ بیضاوى، عبدالله بن عمر(1418هـ ق)ج‏1، ص87؛ بغدادى، علاء الدین على(1415هـ ق)ج‏1، ص53.