مقصود از واژه ی «فِسق» در آیه ی 59 سوره ی بقره
مقصود از واژه ی «فِسق»
«بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ»؛ این عذاب، به جهت فاسق بودنِ آنان از آسمان نازل شده است. کلمه ی «فسق» به معنای «خروج از پوستهی اصلی» است، وقتی در عرف میگویند: «فَسقَتِ الرُطَبَةُ عَن قِشرِها»،[1] یعنی خرما از پوست خود بیرون آمد.
سؤال: چرا در انتهای آیه ی شریفه تعبیر به «فسق» نمود، آیا برای بیان مقصود، جمله ی «عَلىَ الَّذِینَ ظَلَمُواْ» کافی نبود؟
جواب: این شیوه ی استعمال- آن هم با عنایت به این مسئله که فعلِ ماضیِ «کَانُوا» بر سر فعلِ مضارعِ «یَفْسُقُونَ» آمده است- میتواند حاکی از چند نکته باشد:
الف) این جمله، دلالت بر غلوّ آنان در بحث ظلم داشته و چنین بیان میکند که ظلم این عده به حدّ فسق و خروج از پوسته ی فطرت و بندگی بوده است.[2]
جواب دوم: تعبیر نمودن به «فسق»، نشان میدهد که ظلم آنها فقط به مواردی همچون؛ ورود به قریه از غیر باب، تبدیل حِطّه به حنطه، عدم سجده و خودداری از توبه، ختم نمیشد بلکه علاوه بر اینها، گناهان دیگری هم در کار بوده است. پس تبهکاری آنان فراتر از آن حد بود که تنها سخن خدا را تبدیل کرده باشند![3]
جواب سوم: تعبیر فوق، حکایت از اصرار این عده بر گناه و معصیت و خودداریاشان از توبه بوده است؛[4] زیرا فاسق کسی است که در ظلمِ به نفس، استمرار داشته و به تمام معنا خود را آلوده میکند، به همین جهت خداوند در یک دستور کلی و همگانی، بندگان خویش را از إفساد فی الارض، نهی کرد و چنین فرمود: «وَ لا تُفْسِدُوا فِی الْأرْ‌ضِ».
