ممنوعیّت سازش با دشمن در حوزه ی دین در آیه ی 120 سوره ی بقره
«وَ لَنْ تَرْضى عَنْکَ الْیَهُودُ وَ لا النَّصارى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ»؛ ابن عباس میگوید: یهود و نصاری پیشنهاد داده بودند که به پیامبر اسلام صل الله علیه و آله بگوئید: به سمت قبله ی آنان نماز بگذارد[1] تا این که اختلافات میان مسلمین و آنها برداشته شود.
این پیشنهاد، ظاهری خوب و سازنده داشت زیرا وحدت را در میان جامعه حاکم می‌کرد و ای چه بسا عدهای از کوته نظرانِ مسلمان نیز قبول داشتند که این کار انجام شود. اما با نزول آیه ی مورد بحث، بر قلب مقدس نبی اکرم صل الله علیه و آله مرهم و فصل الخطابی بود بر همه ی این مسائل که ایشان را از هر گونه سازشی- با این کیفیت- برحذر میداشت. چرا که رضا، مودّت و محبّت، تنها بر پایه ی یک محورِ اساسی و جامع به نام «اسلام» است که شکل میگرفت. و هدف مقدس پیامبر اسلام صل الله علیه و آله نیز همین بود؛ آن حضرت- بر اساس رسالتی که بر دوش خویش احساس می کرد- تمام توانِ و سعیِ خود را به کار میگرفت تا آنها دین مقدس اسلام را- به عنوان یک محور و اصلِ جامع- قبول و به آن متعهد شوند. چنانکه در آیه ی ۸۵ از سوره ی آل عمران نیز به این هدف عظیم اشاره و اینگونه فرمود: «وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ». اما مشکلِ بزرگ آنجا بود که این عده دست از شریعتِ منسوخِ خویش بر نمیداشتند بلکه- به گواهی آیه ی مورد بحث- پا را فراتر گذارده، دوست داشتند نبی مکرم اسلام صل الله علیه و آله هم از دین آنها پیروی کند! به بیان دیگر؛ از نگاه یهود و نصاری، صلح، همبستگی، وحدت اجتماعی و مسائلی از این قبیل... با کناره گرفتن و دست برداشتن از اسلام متحقق میشد و مورد علاقه ی آنان بود.
[1]. ثعلبى نیشابورى، ابواسحاق احمد بن ابراهیم(1422هـ ق)ج1، ص266؛ همچنین، ر.ک: سیوطى، عبدالرحمن بن ابىبکر(1404هـ ق)ج1، ص111؛ و نیز، ر.ک: مظهرى، محمد ثناء الله(1412هـ ق)ج1، ص121.
