کیفیتِ «خوف کفار و مشرکین» در آیه ی 114 سوره ی بقره
«اُوْلَئکَ مَا کانَ لَهُمْ أن یَدْخُلُوهَا إلا خَائفِینَ»؛ کلمه ی «اُولَئِکَ» مبتدا و به مَنِ موصوله- در ابتدای آیه- اشاره داشته و در صدد معرفیِ ظالمتر است.[1] «ما»- برخلاف نظر عدهای که آن را موصوله میدانند[2]- نافیه،[3] و «کان» از افعال ناقصه است.
خائف بودن مشرکان و کفار به هنگام ورود در مساجد میتواند به دو نکته اشاره داشته باشد:
الف) «نکته ی فقهی»؛ یعنی به مشرکان اعلام کنید: ورود شما در مساجد شرعاً حرام، و بر ما مسلمانان واجب است شما را از مساجد بیرون کنیم. این سخن، بر آنان خوف و ترس را مستولی خواهد نمود به طوری که اگر وارد مساجد هم بشوند هر لحظه انتظار اخراج و بیرون کردنشان را میکشند.
ب) «نکتهی اخلاقی»؛ یعنی آن که مسلمانان با حضور فعال در مساجد نگذارند مشرکان وارد مساجد شوند. بنابراین، آیه ی مذکور ادب حضور مسلمانان را رسانده و در صدد بیان تشریع و تکلیف است. چنانکه مرحوم شیخ طوسی از این آیه، یک حکمِ تکلیفی را استفاده نموده و ورود کافران به مساجد را حرام میداند، و چنین میفرماید: بر مسلمانان واجب است آنان را از مساجد بیرون کنند.[4]
[1]. ر.ک: داور پناه، ابوالفضل(1375هـ ش)ج2، ص541.
[2]. مکارم شیرازى، ناصر(1421هـ ق)ج12، ص281.
[3]. دعاس و حمیدان و قاسم(1425هـ ق)ج1، ص50؛ صافى، محمود بن عبدالرحیم(1418هـ ق)ج1، ص241؛ محی الدین، درویش(1415هـ ق)ج1، ص171.
[4]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: طوسى، محمد بن حسن(قرن14ق)ج1، ص۴۲۰-۴۱۹؛ همچنین، ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج۶، ص۲۴۰.
