«قیامت»، دادگاه تمییز حق از باطل در آیه ی 113 سوره ی بقره

«فَاللَّهُ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِیمَا کانُواْ فِیهِ یَخْتَلِفُون»؛ کلمه­ ی «قِیَامَة»- مصدر ِ«قَامَ یَقُومَ، قِیاماً و قِیَامَةً»، نظیر «عَادَ یَعُوُد عِیَادَاً و عِیادَةً»- نام روزی است که از قبرها برخواسته و به سوی محشر می‌روند.[1] می فرماید: «پس خداوند داوری می‌کند میان یهود و نصاری در روز قیامت نسبت به آن چیزی که در آن اختلاف داشتند».

تمامی اختلافات و گناهان در چهار دادگاه دنیوی داوری می‌شود:

اول: «دادگاه عقل»؛ با این تفاوت که بشر می‌تواند عقل را فریب دهد.

دوم: «دادگاه وجدان»؛ با این تفاوت که قانع کردن وجدان ناممکن نیست.

سوم: «دادگاه قانون»؛ در آن­جا نیز می‌تواند حقایق را مکتوم کرده و پرونده ی عملش را طوری ببندد که از کیفر نجات یابد.

چهارم: «دادگاه عرف»؛ که باید مردم داوری می‌کنند. در این­جا نیز می­توان با فریفتن أذهانِ عمومی از محبوبیت مردمی برخوردار شد.

پنجم: «دادگاه قیامت»؛ تنها دادگاهی که فریب نخورده، محل ظهور و بروز حق بوده، و حق از باطل جدا می­شود؛ همین دادگاه است. آن­جاست که به همه­ی اختلافات و اکاذیب خاتمه داده می­شود آنگاه اشاره به این آیه­ می‌نماید: «فَاللَّهُ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَمَةِ فِیمَا کانُواْ فِیهِ یَخْتَلِفُون».

---

[1]. طبرسى، فضل بن حسن‏(1372هـ ش)ج‏1، ص358؛ داور پناه، ابوالفضل(1375هـ ش)ج‏9، ص31؛ قرشى، سید على اکبر(1371هـ ش)ج‏6، ص53.