دلیل و سببِ کفرِ شیاطین در آیه ی 102 سوره ی بقره
«وَ مَا کَفَرَ سُلَیْمَانُ وَ لَکِنَّ الشَّیَاطِینَ کَفَرُ‌وا»؛ سؤال: دلیل و سبب کفرِ شیاطین چه بود؟
در جواب باید گفت: در این رابطه سه احتمال وارد شده است:[1]
الف) کفر شیاطین، به جهت آن بود که به مردم سحر میآموختند.[2]
ب) کفر شیاطین، به جهت آن بود که به حضرت سلیمان علیه السلام نسبت ساحر داده بودند.[3]
ج) مقصود از «کَفَروا»، همان «سَحَروا» است.[4]
از میان معانیِ سه گانه، معنای دوّم با شأن نزول آیه مناسبتر است. و لکن مرحوم علامه طباطبائی معنای اوّل را ترجیح دادهاند که با ظاهر آیه سازگارتر است؛ زیرا در ادامه ی آیه می فرماید: «یُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ».[5]
در واقع میتوان گفت: احتمال اوّل و دوّم در ردیف هم بوده و یک احتمال واحدند زیرا کسی که در حال آموزش سحر است حضرت سلیمان علیه السلام را هم به سحر و ساحری نسبت میدهد.
[1]. طبرسى، فضل بن حسن(1372هـ ش)ج1، ص337؛ طباطبایى، سید محمد حسین(1417هـ ق)ج1، ص233؛ طوسى، محمد بن حسن(قرن14ق)ج1، ص373.
[2]. سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله(1419هـ ق)ص21؛ حقى بروسوی، اسماعیل(1405هـ ق)ج1، ص191؛ فخر رازى، محمد بن عمر(1420هـ ق)ج3، ص630.
[3]. حسینى همدانى، سید محمد حسین(1404هـ ق)ج1، ص273؛ قرشی، سید علی اکبر(1377هـ ش)ج1، ص201؛ مغنیه، محمد جواد(1425هـ ق)ص20.
[4]. عاملى، على بن حسین(1413هـ ق)ص25؛ نیشابورى، محمود بن ابوالحسن(1415هـ ق)ج1، ص114؛ همچنین، ر.ک: فیضى دکنى، ابوالفضل(1417هـ ق)ج1، ص125.
[5]. طباطبایى، سید محمد حسین(1417هـ ق)ج1، ص235.
