تبیین مفهومِ «کتاب» در آیه ی 89 سوره ی بقره
«وَ لَمَّا جَاءَهُمْ کِتَابٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ»؛ در ارتباط با این بخش از آیه به سه نکته اشاره میشود:
الف) «مقصود از کتاب»؛ مراد از «کتاب» در این آیه، قرآن کریم نیست بلکه مراد، مجموعهای از امور، نوشتهها و نشانههای متناسب[1] با یک فرد خارجی است. بنابراین، پیامبر اسلام صل الله علیه و آله و سلم دارای نشانه هایی بود که بر نوشته ها و متونِ تورات و انجیل کاملاً منطبق میشد، و یهود با این قبیل نشانه ها میتوانست وجود حضرت رسول صل الله علیه و آله و سلم را تصدیق کند.
ب) «دو ویژگیِ مختص به کتاب»؛ کتابی که در این آیه بدان اشاره شده است دارای دو صفت است:
1. کتاب مزبور «مِنْ عِندِ الله»- یعنی از طرف خداوند- است.
2. این کتاب «مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ» است، یعنی آنچه با آنهاست- از تورات و انجیل را- تصدیق میکند.
ج) «مقصود از مصدّق بودن کتاب»؛ مصدّق بودنِ «کتاب»- یا همان قرآن- یعنی به جهت آن که قرآن حقّ و صدق است، میتواند معیار صدقِ چیز دیگر نیز باشد، وگرنه تصدیق آن بیهوده است؛ چرا که اگر خودِ میزان مورد نقد و انتقاد باشد هر اثری دیگری هم که بر توزینِ آن مترتب شود، قابل نقد خواهد بود. بنابراین تصدیق چیزی اثر دارد که صدق بودن آن قطعی و یقینی باشد. و قطعیت صدقِ قرآن به استناد وصف اول آن است؛ یعنی این کتاب چون از نزد خداوند است، یقیناً حقّ و صدق است و کتابی که صدق آن قطعی بود، تصدیق آن نیز سودمند واقع میشود. چنانکه این وصف در رابطه با نبی مکرم صل الله علیه و آله و سلم نیز به کار رفت و در آیه ی 101 از سورهی بقره اینگونه فرمود: «رَ‌سُولٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ».
علاوه بر این که؛ آنچه بیان شد می تواند دلیلی بر تقدیم جمله ی «مِنْ عِندِ الله» بر «مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ» نیز باشد.[2]
