مقصود از «تبدیل» چیست؟
«وَ قُولُواْ حِطَّةٌ... * فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا»؛ «آیه 59 سوره ی بقره»
سوال:مقصود از «تبدیل» چیست؟
جواب: در ارتباط با پرسش مذکور، سه قول مطرح شده است:
قول اول: مرحوم طبرسی در این ارتباط، دیدگاهی مطرح کرده اند که مفهوم فرمایش ایشان چنین است: مقصود، مخالفت عملی قوم بنی اسرائیل است؛ یعنی گناه این قوم آن بود که استغفار نکرده و از خود تواضع نشان ندادند، نه اینکه لفظی را به جای لفظی دیگر آورده باشند. بنابراین، کلمه ای را به جای «حِطّة» نیاوردند. و لهذا مراد از تبدیل، تبدیل لفظی نبود بلکه تبدیل عملی بوده است.[1]
قول دوم: مرحوم بلاغی میفرماید: این تبدیل، «لفظی» است، ایشان نظر خویش را با استفاده از تورات جدید اثبات کرده و میفرماید: شاید قول جایگزین شده این باشد که آنان گفتند: خداوند به آنان امر فرموده زکاتشان را بفروشند و با آن شراب، گاو و گوسفند خریده و در بیت المقدس انفاق کنند![2]
قول سوم: مرحوم فیض کاشانی میفرماید: مخالفت و تبدیل این بود که؛ آنان وقتی به درِ قریه رسیدند آن را مرتفع یافتند به نحوی که برای ورود نیازی به خم شدن نبود. از اینرو گفتند: تا کی موسی و وصیّش، یوشع ما را مسخره میکنند؟! پس، به جای ورود از سمت مقابل، پشت خود را به قریه کرده و به همین حالت وارد شدند. آنگاه به جای کلمه «حِطِّه»، کلمهی دیگری به کار بردند که به معنای گندم سرخ- یا حِنطَةُ الحَمراء- است.[3]
به نظر ما، گفتن کلمه ی «حِطّه»، یک عملی تعبّدی بوده است، و این عده در واقع یک امر تعبدی را از دست داده و یک امر مردمی را به جای آن نهادند! از اینرو سزاوار است که در اینجا قائل به تبدیل شویم. حاصل آن که؛ آنان کلمه ی مزبور را به زبان نیاورده و با این شیوه ی تمرّد- که از خود نشان دادند- روح تعبّد را خدشه دار کرده، آن را شکستند، تا جایی که قرآن کریم نیز عنوانِ ظالم را بر گروه مزبور اطلاق نمود.
