حکمت استفاده از واژه ی «قِیلَ»

«وَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ آمِنُواْ»؛

سؤال: چرا در آیه­ ی مذکور به جای استفاده از لفظ «قَالَ»، کلمه ­ی «قِیلَ» به کار رفت؟

جواب: مهم­ترین خصیصه­ ی منافقان آن است که پیروِ منطق و سخنِ حق نیستند بلکه گروهی لجباز و نصیحت­ناپذیرند. به همین جهت خدای تعالی نیز با این شیوه­ی بیان، گروه منافقان را تحقیر می­نماید. و لهذا این عده در پاسخ به ناصحانی که به آنها می­گفتند: «آمِنُواْ»، به دو جواب اشاره می­کردند:

جواب اول را این آیه بیان می­کند که؛ «قَالُواْ أنُؤْمِنُ کَمَا آمَنَ السُّفَهَاء»؛ در این آیه، منافقان به مؤمنان نسبت «سفاهت» می­دهند؛ «سفیه» به کسی گفته می­شود که عقلِ عملیِ او مختل بوده، نفع و ضرر خویش را نشناخته و قدرت تمییز از او سلب شده است. پس؛ از نگاه منافقان، مؤمنین عقلشان مختل است، نفع و ضرر خویش را نشناخته و فاقد قدرت تمییزند! 

جواب دومِ آنها در ذیل آیه­ ی 206 از سوره­ی بقره آمده است که عزّت دروغین خویش را به رخ مؤمنان می­کشند، چنان­که فرمود: «وَ إِذا قیلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ»، در حالی که عزت حقیقی از آنِ خداست و آن را تنها به مؤمنان عنایت می­کند.

بنابراین، گویا خدای سبحان با این شیوه از بیان، گروه نفاق را سفیه خوانده و عزت دروغینشان را بر باد می­دهد.

---